Olie
en Vet
(c) 2001
-2015 m.s.gerritsen
Olie
wordt bij fietsen toegepast voor smering (bv
naafolie), corrosiebescherming (poetsolie) en bij
hydraulische remmen als drukmiddel. De meeste olies
zijn mineraal van oorsprong, maar opgevoerd met
allerlei chemische toevoegingen. Behalve op de
viscositeit (dunvloeibaarheid) hebben de toevoegingen
invloed op de corrossiewerendheid, waterbestendigheid,
chemische en thermische stabiliteit, kleur en
giftigheid.
Vet
bestaat uit een matrix van meestal een metaalzeep
met olie. Vet is verkrijgbaar in diverse diktes,
maar NLGI 2 is voor fietsen het meest gebruikelijke.
Gebruikelijke zeepskeleten zijn op basis van
aluminium, lithium en of calcium, maar klei
(bentoniet) kan ook. Afhankelijk van de
toepassing komen daar nog meer of minder additieven
bij. Net als bij olie moet je overmatig huidcontact
met vet vermijden, en na afloop de huid goed
reinigen met water en -garage-zeep. Afwasmiddel en
koffiedrab of Biotex en zaagsel doen het in geval
van nood ook, maar drogen de huid sterk uit.
Vaste
smeermiddelen zijn oa grafiet,
molybdeendisulfide en PTFE bekend als Teflon. De
werking van deze vaste deeltjes is dat bij glijdende
vlakken metaal-metaal contact wordt vermeden. Ook
verkrijgbaar in spuitbussen ed met een verdampend
oplosmiddel.
Vaseline
Vettig
aardoliedestillaat, met de huidige chemische
processen al 100 jaar zuurvrij. Beschermd passief
tegen corrosie door het afdekken van het ingevette
metalen oppervlak tegen zuurstof. Niet gedoopt met
chemische toevoegingen, dus zeer huidvriendelijk. Is
het belangrijkste bestanddeel van Broekenvet a.k.a
uierzalf.
Parafine
bv
kaarsvet, wordt wel gebruikt om een ketting in uit
te koken (zie kettingvet). Beperkte smerende en
corrosiewerende werking, je wordt er dan ook niet
vies van.
Lithiumvet
Het oude
witte Campagnolo vet was een lithiumvet, en dus
lijkt wit en lithium synoniem. De kleur wordt echter
niet bepaald door het zeepskelet, en lithiumvet kan
dus vele kleuren hebben. En wit vet hoeft niet op
basis van een lithiumskelet te zijn gemaakt.
Voordeel van wit vet is wel dat je er zelf niet al
te vies van wordt.
Molykotevet
Vet
(meestal lithiumbasis) met MoS2 toevoeging. De
zwart-grijze toevoeging verbetert de smering onder
extreme omstandigheden (hoge drukken en
temperaturen), maar je wordt er zelf ontzettend vies
van. Voor fietsen niet direkt noodzakelijk, maar een
400 gramspatroon is zo opgepikt bij de boerenbond en
kost niet veel.
Vet
voor grondverzetmachines
Oa Shell
Retinax WB. Heavy-duty vet met nadruk op
roestwerende eigenschappen, goede grenssmering en
kraagvorming. Door de kraagvorming vormt het vet een
effectieve afdichting tegen zand en vuil. Misschien
niet de laagste wrijving, maar een prima keus als je
met je ATB door het strand baggert. Niet gebruiken
als de fiets boven je bed hangt.
Teflonvet
Doorgaans
doorzichtig (aluminium?) vet met PFTE toevoeging.
Als het Teflon heet komt het van Du Pont. Toe te
passen bij glijdende vlakken zoals in gripshifters,
derailleurkabels ed.
Kopervet
Anti-seize
vet op basis van een klei (voor hoog
temperatuurbereik) met koper en aluminium toevoeging
voor zeer goede anticorrosie eigenschappen. Prima te
gebruiken voor boutjes of stuurpennen die volgend
jaar ook nog los moeten kunnen. Bekend uit de
autowereld als remmenvet, vanwege de
temperatuurbestendigheid. Vlekt vreselijk. Sommige
varieteiten (geen idee welke) zijn prima bij
staal-staal, maar slecht bij staal-aluminium
combinaties.
Anti-seize
Normale
anti-seize is meestal wit of grijs en vlekt een stuk
minder als het bekende kopervet. Bij
fietstemperaturen mag je verder een vergelijkbare
roestwerendheid verwachten. Bekend als Never-seez of
Lok-not. Prima voor het invetten van alle boutjes en
zadelpennen, verplicht bij titanium onderdelen.
Motorolie
Te vinden
in 'lege' blikken bij ieder pomp en in iedere zuid-
& oost -europese wegberm. Voldoet prima als
kettingsmering, als een blank uiterlijk minder
belangrijk als goede smering is.
Olijfolie
Kun je in
geval van nood ook gebruiken om de ketting mee te
smeren
LHM
olie
Dunne
minerale olie zoals wordt toegepast in het
veersysteem van de grote Citroens. Is in wezen
hetzelfde spul als de officiele Magura olie, en om
de hoek verkrijgbaar in grote flessen.
Naaimachine-olie
Dunne
minerale olie, is in noodgevallen prima bruikbaar in
Magura velgremmen. Te dun voor zwaar belaste
toepassingen zoals op de ketting.
Kettingzaagolie
Ontworpen
voor het smeren van een ketting en redelijk
vuilafstotend. Ook als biologisch afbreekbare olie
verkrijgbaar en niet duur.
Lijnolie
Geen
smeerolie, maar een luchthardende olie. Basis van
olieverf en stopverf, dus een bekende geur. Te
gebruiken voor het inolien van spaaknippels, omdat
de uithardende olie een lichte borgwerking heeft.
Geeft ook een goede roestwering op blankstaal.
Grafiet
Koolstof,
met een zodanige kristalstructuur dat het vlakke
gladde plaatjes vormt. De plaatjes schuiven met
weinig wrijving over elkaar en verhinderen zo
metaal-metaal contact. Bruikbaar voor het smeren van
cyliindersloten.
Molybdeendisulfide (MoS2
Een Hi-tech
versie van het oeroude grafiet., zie ook Molykote
Kettingspray
Populair
product als je een schone fiets belangrijk vindt, bv
omdat je je fiets veel in de auto meeneemt. Smeert
minder goed dan echte olie, zeker als het regent.
Designer
smeermiddelen
Zitten
doorgaans in kleine potjes voorzien van prachtige
namen en fantastische claims. Bekende namen zijn Oil
of Ulay, Max fact *)..(sorry verkeerde bandje) De
meeste maken die claims IMHO dan ook niet waar, en
kunnen niet tegen regen, vormen een vieze koek etc.
Wil je het toch proberen, koop dan niet direkt de
grootste fles die je kunt vinden.
*) om de ketting te smeren is er nu Chain-L
Kettingvet
Verkrijgbaar
in blikken die je au-bain-marie moet verwarmen. De
schoongemaakte ketting onderdompelen en bewegen, en
dan zo heet mogelijk uit het blik hijsen, ophangen
en direkt met veel lappen boven een krant afvegen.
Prima voor stads en motorfietsen, maar ook voor
derailleurfietsen, hoewel de ketting de eerste
kilometers wat stug is. Ipv kettingvet kun je ook je
eigen duivelsmix samenstellen uit kaarsvet en
motorolie. Omdat de procedure wat bewerkelijk is, is
de methode vooral aantrekkelijk als je een twee of
drie kettingen op je fiets gebruikt. Allemaal
tegelijk uitkoken, en vervolgens weer om de duizend
km een verse ketting monteren.
Leerolie
Niet
gebruiken voor leren zadels, die lubberen dan wel
erg snel uit
Bijenwas
Aanbevolen
voor het onderhoud van leren Lepper zadels.
Remolie
Oppassen!.
De remolie bij fietsremmen is of minerale olie
(bv Magura Blood) of remvloeistof DOT zoveel,
zoals ook bij auto's wordt toegepast. Remvloeistof
lost lak op en de afdichtingen die bestand zijn
tegen minerale olie. Altijd controleren wat voor
vloeistof er in de rem moet, en nooit gokken!
SB (aka
product X)
Supreme
Black. Een voorbeeld van een specifiek smeermiddel
voor de ketting. Bestaat uit grafiet (of zou het
stiekum toner zijn?) als droog smeermiddel,
was om het smeermiddel aan het metaal te hechten en
alcohol om de suspensie transporteerbaar te maken.
Filosofie hierachter is dat zand bij kettingslijtage
een hoofdrol speelt, zoals dat zeker bij MTB's het
geval is. Door nu een niet plakkend en afdichtend
smeermiddel te gebruiken, krijgt de ketting het
zoveel makkelijker dat het op zich minder optimale
smeermiddel meer dan gecompenseerd wordt. Met
ketting uitkoken doe je in wezen het zelfde, maar
kettingvet breng je aan in gesmolten toestand, en
hier wordt het smeermiddel vast doordat de alcohol
verdampt.
WD40
De vreemde
eend in de bijt smeermiddelen. WaterDispersant40
is een vochtverdrijvend middel dat hoofdzakelijk
bestaat uit drijfgas, vluchtige aardoliedistillaten
en parfum (als ik de msds
goed begrepen heb). Spuit het op een glasplaatje en
je ziet je euro's voor je ogen verdampen. Het is dus
een prima schoonmaakmiddel, maar voor smering van
zwaar belaste glijlagers zoals in de ketting is het
niet bedoeld.
|