Speciaal fietsgereedschap
(c)2001-2009 m.s.gerritsen
framegereedschap - wielen  - crankstel - remmen - balhoofd- ketting - algemeen


Om aan een fiets te kunnen sleutelen heb je behalve gewoon handgereedschap vaak speciale spullen nodig. Hieronder pakken we de gereedschapskist uit, per klus gesorteerd.
(klik op de link voor het plaatje)
 
  framepreparatie  


balhoofdfrees De balhoofdcups zitten in het frame geperst. De binnendiameter van de balhoofdbuis moet dus precies op de juiste maat worden gemaakt. Met de balhoofdfrees wordt de buis na lassen en verven weer op maat gemaakt en worden de kopse kanten gevlakt Er zijn drie maten die overeenkomen met 1", 1.125" en 1.25" binnenbalhoofdbuizen
vorkconusfrees De conus van het balhoofdstel wordt op een zitting geperst. Na solderen en verven wordt met dit gereedschap de zitting op maat gemaakt. Er zijn vier maten die overeenkomen met 1" (JIS en normaal), 1.125" en 1.25" binnenbalhoofdbuizen. 
tap m5 De bidonmoeren zitten na het verven vaak vol met verf. Met de tap wordt dit er weer uitgesneden.
tap m10 x 1 Het derailleuroog heeft speciale fijne draad. Met de passende tap kan dit worden schoongemaakt.
balhoofdpers De balhoofdcups worden in het frame geperst. Voor sommige balhoofdstellen (o.a.Chris King) zijn speciale stempels nodig. 
slagpijp De binnenring wordt met een slagpijp op de zitting gedreven
balhoofdcup-uitdrijver Alleen nodig als het balhoofdstel vervangen moet worden
vorkconusverwijderaar Om de lagerring van de vorkpijp af te tikken. Sommige vorken zijn echter zo ongelukkig dat je toch weer met hamer en schroevedraaier staat te klooien.
balhoofddraad snij-ijzer dient om de draad na te zuiveren. Indien het snijijzer voorzien is van een pilot, kun je het in geval van hoge nood gebruiken om extra draad op de vorkpijp te tappen
bracketruimer Na het lassen is de schroefdraad in het bracket ovaal. Met de ruimer maak je de binnendiameter weer op maat.
brackettap Na het lassen is de schroefdraad in het bracket ovaal. Met de brackettap wordt de schroefdraad weer overal even diep gesneden.
vlakfrees voor bracket Bij bracketassen met losse cups moeten de zijkanten van de brackethuls parallel zijn, om een juiste uitlijning van het lager te verkrijgen
derailleuroog richter na een valpartij zit een derailleuroog al gauw scheef. Met dit gereedschap kun je er voor zorgen dat de derailleur weer netjes evenwijdig aan de tandwielen komt te staan.
ruimer voor zadelpen na het solderen is de zadelbuis inwendig niet meer glad. Met de ruimer zorg je er voor dat de zadelpen precies past en toch niet klemt.
wielen  
conussleutel Bij conventionele naven (zonder machinelagers) moet je speling afstellen. Met de conussleutels kun je houvast krijgen op de smalle vlakjes. Welke maten je allemaal nodig hebt hangt af van de fiets, de sleutels zijn er in 13-14-15 16 en 17mm
spaakschroevendraaier de spaakschroevendraaier is hol, zodat je de nippel aan kunt draaien als de spaak al door de nippel heen gaat. Is van beperkte waarde, want als de spaaklengte klopt staan de spaken dan al te strak om comfortabel met een schroevendraaier te kunnen werken.
aero-spaaksleutel aerowielen worden vaak gebouwd met verstopte zeskantige nippels. Om die bij te stellen heb je een dunne pijpsleutel (meestal 5.5mm) met een schroevendraaierhandvat nodig
spaaksleutel Een goeie pakt de nippel op de hoeken
spaaksleutel-zwengel Dient om de nippel snel een aantal slagen op de spaak te draaien. Je komt ook wel pompschroevendraaiers tegen, en het kan ook electrisch
spaak lineaal Om de spaaklengte op te meten
nippel-invoergereedschap Zeker bij diepe niet-gebuste velgen is het een heel gehengel om de nippel op de spaak te krijgen. Daar is officeel gereedschap voor, maar een bijgeslepen spaak werkt handiger
spaakwals Als je geen spaken kunt krijgen in de gewenste lengte, kun je hiermee spaken op maat fabriceren. Met deze Hozan doe je daar een uurtje over, met een onbetaalbare Phil Wood gaat het veel beter 
spaakspanningsmeter Erg handig om te controleren of de spaken gelijkmatig en strak genoeg zijn aangespannen
spaaklineaal Om de spaaklengte te kunnen meten
wielenrichter Een goede wielenrichter is stijf, snel in te stellen en heeft verstelbare aanslagen of een meetsysteem voor hoogte- en zijslag
centreerboog Hiermee controleer je of het wiel symmetrisch is, dus of de as links en recht even ver voorbij de velg steekt
pignonafnemer Oude pignons worden op de achternaaf geschroefd. Op een achteruit freewheelend pignon krijg je geen vat, dus zonder gereedschap krijg je het er niet meer af. Pignonafnemers zijn er in verschillende typen, afhankelijk van het merk van het pignon
kettingzweep nodig om onder andere een cassette tegen te kunnen houden, bij het losdraaien van de cassettesluitring. 
sluitringafnemer de meeste cassettes worden op hun plaats gehouden door het aandraaien van een sluitring. Met dit gereedschap (shimano en campa is verschillend) krijg je vat op de inwendige vertanding
crankstel  
cartridgeverwijderaar Veel cartridge bracketassen zijn voorzien van inwendige vertanding. Zonder het corresponderende gereedschap krijg je die niet los.
borgringsleutel Sommige brackets maken nog gebruik van een uitwendig getande ring
pensleutel linker bracketcups waren meestal voorzien van gaatjes, zodat je de cup bij het afstellen met een pensleutel kon tegenhouden.
vaste cup sleutel de vaste -rechter- bracketcup van een conventionele trapaslagering is meestal voorzien van twee vlakken
pedaalsleutel om een pedaal los te krijgen heb je meestal een lange, dunne en stevige 15mm steeksleutel nodig
bladboutsleutel Om de busjes tegen te houden waar je de kettingbladboutjes inschroeft
crankboutsleutel Traditioneel zitten cranks vast met een 15 mm zeskantbout die in een nauw gat verzonken zit. De crankboutsleutel, die ook nog kort genoeg is om langs het pedaal te kunnen draaien biedt dan redding. Past ook op de cranktrekker en wielbouten. Als dat nog niet genoeg is: op z'n Amerikaans heet zo'n ding  Peanutbutterwrench
cranktrekker aluminium cranks zitten op een as geperst. met de cranktrekker kun je de stalen as weer uit de crank duwen. De schroefdraadmaat van TA en Stronglight was altijd afwijkend van de rest.
paddestoel voor spline-as Bij de nieuwe Shimano crankstellen zou de standaard drukstift in de holle as verdwijnen. Met de paddestoel vindt de cranktrekker wel vaste wereld om zich af te zetten. Bij crankstellen met one-key release zou je de paddestoel en cranktrekker niet nodig hebben, maar als het crankstel een beetje vast zit, krijg je de aluminium rommel van de 'only once release' [tm] zo om de oren. Voor die tijd dus ophouden en de echte spullen gebruiken. 
Lagercupsleutel voor externe lagers
Crankdopsleutel
remmen  
kabelkniptang Binnenkabels knip je bij voorkeur met een echte tang, zodat de einden niet rafelen.
3e hand De derde hand moet dienen om de remmen naar de velg te trekken, zodat je de kabel makkelijk kunt aanbrengen. In geval van nood doet een toeclipriempje het ook, en meestal heb je zo'n ding niet nodig.
balhoofd  
balhoofdsleutels conventionele balhoofdstellen zijn voorzien van lage achtkantige moeren. Daar heb je dus bijpassende lage sleutels bij nodig.
starnut-drijver om een ahead-balhoofdstel te kunnen afstellen moet je de centrale bout aandraaien. Bij stalen en aluminium binnenbalhoofdbuizen zit er daarvoor een moer met vinnen in de buis gemept. Met een starnutdriver krijg je hem zonder moeite rechtt en in het midden.
ketting  
kettingpons om een ketting op lengte te maken heb je een kettingpons nodig. 
ketting caliber als een ketting versleten is neemt de slijtage van de dure tandwielen snel toe. Met het caliber bepaal je of de kritische lengtevermeerdering al bereikt is.
tandwiel caliber Hiermee zet je een stuk ketting onder spanning op een tandwiel. Zo kun je goed zien of de ketting blijft liggen of langs de tanden omhoog kruipt
pedalen
pedaaladapter Om de as met lagertjes uit de pedaal te draaien heb je soms een apart stuk gereedschap nodig
pedaalsleutel Met een stevige platte sleutel met een 15mm bekbreedte kun je de meeste pedalen de baas
algemeen  
schuifmaat bij veel afmetingen is een lineaal niet voldoende. Kogellagers, zadelpendiameter, boutlengte enz meet je nauwkeurig met een schuifmaat 
bolkop-inbusleutel als je niet veel kracht hoeft te zetten is zo'n bolkop inbussleutel onder een hoekje vaak ideaal
Torx (tm) schroevendraaier nog meer grip dan een inbusbout biedt een Torx. Je komt ze al tegen bij schijfremmen en Rohloffnaven, en zonder passende sleutel heb je geen kans!
Seegerringtang Vooral suspension bikes willen nog wel eens van die platte borgveren gebruiken met oogjes in de uiteinden
blindklinkmoertang Bij aluminium frames past men vaak blindklinkmoeren toe om de bidonhouders en voorderailleurs mee vast te zetten. Met zo'n tang kun je ze weer vastzetten als ze gaan meedraaien. Je zou zelfs extra kunnen aanbrengen, maar of zelf grote (7mm) gaten boren in een frame zo'n goed idee is....
drevelset voor alles wat los moet, maar waar je geen passende sleutel voor hebt, zoals oude freewheels...
multimeter vanaf 10 euro, en zijn erg handig om het snoertje of het batterijtje van het tellerje door te meten, de fietsverlichting te controleren enz
momentsleutel om te kunnen meten hoe hard je een verbinding aandraait bestaan er momentsleutels. Voor kritische verbindingen geeft de fabrikant vaak een aanhaalmoment op. (zie oa de specificatielijst)