Olie en Vet

Vet bestaat uit een matrix van meestal een metaalzeep met olie. Vet is verkrijgbaar in diverse diktes, maar NLGI 2 is voor fietsen het meest gebruikelijke. Gebruikelijke zeepskeleten zijn op basis van aluminium, lithium en of calcium, maar klei (bentoniet) kan ook.  Afhankelijk van de toepassing komen daar nog meer of minder additieven bij. Net als bij olie moet je overmatig huidcontact met vet vermijden, en na afloop de huid goed reinigen met water en -garage-zeep. Afwasmiddel en koffiedrab of Biotex en zaagsel doen het in geval van nood ook, maar drogen de huid sterk uit.

Vaste smeermiddelen zijn oa grafiet, molybdeendisulfide en PTFE bekend als Teflon. De werking van deze vaste deeltjes is dat bij glijdende vlakken metaal-metaal contact wordt vermeden. Ook verkrijgbaar in spuitbussen ed met een verdampend oplosmiddel.

Vaseline
Vettig aardoliedestillaat, met de huidige chemische processen al 100 jaar zuurvrij. Beschermd passief tegen corrosie door het afdekken van het ingevette metalen oppervlak tegen zuurstof. Niet gedoopt met chemische toevoegingen, dus zeer huidvriendelijk. Is het belangrijkste bestanddeel van Broekenvet a.k.a uierzalf.

Parafine
bv kaarsvet, wordt wel gebruikt om een ketting in uit te koken (zie kettingvet). Beperkte smerende en corrosiewerende werking, je wordt er dan ook niet vies van.

Lithiumvet
Het oude witte Campagnolo vet was een lithiumvet, en dus lijkt wit en lithium synoniem. De kleur wordt echter niet bepaald door het zeepskelet, en lithiumvet kan dus vele kleuren hebben. En wit vet hoeft niet op basis van een lithiumskelet te zijn gemaakt. Voordeel van wit vet is wel dat je er zelf niet al te vies van wordt. 

Molykotevet
Vet (meestal lithiumbasis)  met MoS2 toevoeging. De zwart-grijze toevoeging verbetert de smering onder extreme omstandigheden (hoge drukken en temperaturen), maar je wordt er zelf ontzettend vies van. Voor fietsen niet direkt noodzakelijk, maar een 400 gramspatroon is zo opgepikt bij de boerenbond en kost niet veel.

Vet voor grondverzetmachines
Oa Shell Retinax WB. Heavy-duty vet met nadruk op roestwerende eigenschappen, goede grenssmering en kraagvorming. Door de kraagvorming vormt het vet een effectieve afdichting tegen zand en vuil. Misschien niet de laagste wrijving, maar een prima keus als je met je ATB door het strand baggert. Niet gebruiken als de fiets boven je bed hangt.

Teflonvet
Doorgaans doorzichtig (aluminium?) vet met PFTE toevoeging. Als het Teflon heet komt het van Du Pont. Toe te passen bij glijdende vlakken zoals in gripshifters, derailleurkabels ed. 

Kopervet
Anti-seize vet op basis van een klei (voor hoog temperatuurbereik) met koper en aluminium toevoeging voor zeer goede anticorrosie eigenschappen. Prima te gebruiken voor boutjes of stuurpennen die volgend jaar ook nog los moeten kunnen. Bekend uit de autowereld als remmenvet, vanwege de temperatuurbestendigheid. Vlekt vreselijk. Sommige varieteiten (geen idee welke) zijn prima bij staal-staal, maar slecht bij staal-aluminium combinaties.

Anti-seize
Normale anti-seize is meestal wit of grijs en vlekt een stuk minder als het bekende kopervet. Bij fietstemperaturen mag je verder een vergelijkbare roestwerendheid verwachten. Bekend als Never-seez of Lok-not. Prima voor het invetten van alle boutjes en zadelpennen, verplicht bij titanium onderdelen.

Motorolie
Te vinden in 'lege' blikken bij ieder pomp en in iedere zuid- & oost -europese wegberm. Voldoet prima als kettingsmering, als een blank uiterlijk minder belangrijk als goede smering is.

Olijfolie
Kun je in geval van nood ook gebruiken om de ketting mee te smeren

LHM olie
Dunne minerale olie zoals wordt toegepast in het veersysteem van de grote Citroens. Is in wezen hetzelfde spul als de officiele Magura olie, en om de hoek verkrijgbaar in grote flessen. 

Naaimachine-olie
Dunne minerale olie, is in noodgevallen prima bruikbaar in Magura velgremmen. Te dun voor zwaar belaste toepassingen zoals op de ketting.

Kettingzaagolie
Ontworpen voor het smeren van een ketting en redelijk vuilafstotend. Ook als biologisch afbreekbare olie verkrijgbaar en niet duur.

Lijnolie
Geen smeerolie, maar een luchthardende olie. Basis van olieverf en stopverf, dus een bekende geur. Te gebruiken voor het inolien van spaaknippels, omdat de uithardende olie een lichte borgwerking heeft. Geeft ook een goede roestwering op blankstaal.

Grafiet
Koolstof, met een zodanige kristalstructuur dat het vlakke gladde plaatjes vormt. De plaatjes schuiven met weinig wrijving over elkaar en verhinderen zo metaal-metaal contact. Bruikbaar voor het smeren van cyliindersloten. 

Molybdeendisulfide (MoS2
Een Hi-tech versie van het oeroude grafiet., zie ook Molykote

Kettingspray
Populair product als je een schone fiets belangrijk vindt, bv omdat je je fiets veel in de auto meeneemt. Smeert minder goed dan echte olie, zeker als het regent.

Designer smeermiddelen
Zitten doorgaans in kleine potjes voorzien van prachtige namen en fantastische claims. Bekende namen zijn Oil of Ulay, Max fact *)..(sorry verkeerde bandje) De meeste maken die claims IMHO dan ook niet waar, en kunnen niet tegen regen, vormen een vieze koek etc. Wil je het toch proberen, koop dan niet direkt de grootste fles die je kunt vinden.
*) om de ketting te smeren is er nu Chain-L

Kettingvet
Verkrijgbaar in blikken die je au-bain-marie moet verwarmen. De schoongemaakte ketting onderdompelen en bewegen, en dan zo heet mogelijk uit het blik hijsen, ophangen en direkt met veel lappen boven een krant afvegen. Prima voor stads en motorfietsen, maar ook voor derailleurfietsen, hoewel de ketting de eerste kilometers wat stug is. Ipv kettingvet kun je ook je eigen duivelsmix samenstellen uit kaarsvet en motorolie. Omdat de procedure wat bewerkelijk is, is de methode vooral aantrekkelijk als je een twee of drie kettingen op je fiets gebruikt. Allemaal tegelijk uitkoken, en vervolgens weer om de duizend km een verse ketting monteren.

Leerolie
Niet gebruiken voor leren zadels, die lubberen dan wel erg snel uit

Bijenwas
Aanbevolen voor het onderhoud van leren Lepper zadels.

Remolie
Oppassen!. De remolie bij fietsremmen is of minerale olie (bv Magura Blood) of remvloeistof DOT zoveel, zoals ook bij auto's wordt toegepast. Remvloeistof lost lak op en de afdichtingen die bestand zijn tegen minerale olie. Altijd controleren wat voor vloeistof er in de rem moet, en nooit gokken! 

SB (aka product X)
Supreme Black. Een voorbeeld van een specifiek smeermiddel voor de ketting. Bestaat uit grafiet (of zou het stiekum toner zijn?) als droog smeermiddel,  was om het smeermiddel aan het metaal te hechten en alcohol om de suspensie transporteerbaar te maken. Filosofie hierachter is dat zand bij kettingslijtage een hoofdrol speelt, zoals dat zeker bij MTB's het geval is. Door nu een niet plakkend en afdichtend smeermiddel te gebruiken, krijgt de ketting het zoveel makkelijker dat het op zich minder optimale smeermiddel meer dan gecompenseerd wordt. Met ketting uitkoken doe je in wezen het zelfde, maar kettingvet breng je aan in gesmolten toestand, en hier wordt het smeermiddel vast doordat de alcohol verdampt.

WD40
De vreemde eend in de bijt smeermiddelen. WaterDispersant40 is een vochtverdrijvend middel dat hoofdzakelijk bestaat uit drijfgas, vluchtige aardoliedistillaten en parfum (als ik de msds goed begrepen heb). Spuit het op een glasplaatje en je ziet je euro's voor je ogen verdampen. Het is dus een prima schoonmaakmiddel, maar voor smering van zwaar belaste glijlagers zoals in de ketting is het niet bedoeld.